ಮೂಲ : ಬಿ ಶಿವರಾಮನ್‌
ನ್ಯೂಸ್‌ ಕ್ಲಿಕ್‌ – ವೆಬ್‌ ಪತ್ರಿಕೆ 5 ಜುಲೈ 2023
ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ನ್ಯೂಸ್‌ ಕ್ಲಿಕ್‌ (NewsClick) ಹಿಂದಿ ಆವೃತ್ತಿಯಿಂದ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.
ಅನುವಾದ : ನಾ ದಿವಾಕರ
ಭಾಗ 2
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಪರ್ಯಾಯಗಳು
ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕದ ನಂತರದ ಚೇತರಿಕೆಯ ಜೊತೆಗೆ, ಶಾಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಲೇಜುಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ತೆರೆದ ನಂತರದಲ್ಲಿ Ed-Tech ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ತನ್ನ ಪೂರ್ಣ ಮಿತಿಯನ್ನು ತಲುಪಲು ಕಾರಣವಾದ ಇತರ ಕೆಲವು ಅಂಶಗಳು ಸಹ ಇದ್ದವು. ನಮ್ಮ ಶಿಕ್ಷಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಅದರ ತಪ್ಪಾದ ಆದ್ಯತೆಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಟ್ಯೂಷನ್‌ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ತನ್ನ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ಪೋಷಕರು ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ನೆರೆಹೊರೆಯ ಸಾಧಾರಣ ಕೋಚಿಂಗ್ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ದೈಹಿಕವಾಗಿ ಕಳುಹಿಸಲು ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಿದರು. ಏಕೆಂದರೆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯ ಕಲಿಕೆಯ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವಲ್ಲಿ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಟ್ಯೂಷನ್‌ಗಳು ಅಸಮರ್ಥವಾಗಿದ್ದವು ಹಾಗೂ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಗುವಿನ ಕಡಿಮೆ ಅಂಕಗಳಿಕೆಗೆ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಟ್ಯೂಷನ್‌ಗಳೇ ಕಾರಣ ಎಂದು ದೂಷಿಸಲಾಯಿತು. ಆದ್ದರಿಂದ ಪೋಷಕರು ಕೋಚಿಂಗ್ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ನೇರ ಬೋಧನೆಗೆ ಮರಳಲು ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಿದರು. ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಬೋಧನೆಯ ವೇಗವನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿದ್ದುದರಿಂದ ಬೈಜುಸ್ ಚಂದಾದಾರರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಗಮನದ ಪ್ರಮಾಣವು ಸುಮಾರು ಶೇ 15ರಷ್ಟಿತ್ತು. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಲೆಯಿಂದ ಹೊರಗುಳಿಯುವ ಪ್ರಮಾಣಕ್ಕೆ ಸಮನಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ 1 ಲಕ್ಷ ರೂ.ಗಳ ಪೂರ್ವ ಪಾವತಿಯ ನಂತರವೂ ಅನೇಕ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದೆ ಬೈಜುಸ್ ಕೋರ್ಸ್‌ನಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದರು.
ಸಮಾನಾಂತರವಾಗಿ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದಂತಹ ಅನೇಕ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಬಡ ವರ್ಗಗಳ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಬೋಧನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಇದಲ್ಲದೆ, ಭಾರತೀಯ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಂಸ್ಥೆ (ಐಐಟಿ) ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು ಮೂಲದ ಇಂಡಿಯನ್ ಇನ್ಸ್‌ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸ್ (ಐಐಎಸ್‌ಸಿ) ಸಂಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಚಿವಾಲಯದ ಜಂಟಿ ಉದ್ಯಮವಾದ “ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ವರ್ಧಿತ ಕಲಿಕೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಯೋಜನೆ “ (National Programme of Technology Enhanced Learning-NPTEL) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗುವ ಉಚಿತ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಚಿವಾಲಯವು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿದೆ. ಐಐಟಿ ಮತ್ತು ಐಐಎಸ್‌ಸಿಯ ಅನೇಕ ಅನುಭವಿ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು ಪದವಿಪೂರ್ವ ಮತ್ತು ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಉಪನ್ಯಾಸಗಳು ಮತ್ತು ಸಂವಾದಾತ್ಮಕ ಬೋಧನೆಯನ್ನು ಸಹ ಉಚಿತವಾಗಿ ನೀಡಲಾರಂಭಿಸಿದರು. NPTEL ನೀಡುವ ಈ ಅನ್‌ಲೈನ್‌ ಶಿಕ್ಷಣದ ಪಠ್ಯ ವಿಷಯದ ಗುಣಮಟ್ಟವು ಬೈಜುಸ್ ನೀಡುವ ಪಾಠಗಳಿಗಿಂತ ಉತ್ತಮವಾಗಿದೆ.
ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ, ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ತರಗತಿಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳು, ಕಾಲೇಜುಗಳು, ಶಾಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಜೂಮ್ ಮೂಲಕ ನಡೆಸಿದವು. ಜೂಮ್ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದ ಸ್ಯಾನ್ ಜೋಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಇದು ಬಲವಾದ ಚೀನೀ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಮೂರು ಕಂಪನಿಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ಚೀನೀ ಕಂಪನಿಗಳಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಮೂರನೆಯದರ ಮಾಲೀಕತ್ವ ಇನ್ನೂ ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಜೂಮ್ ಬಳಸುವ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್‌ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಚೀನೀಯರು ಪೂರೈಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಜೂಮ್ ಮೀಟಿಂಗುಗಳ ದತ್ತಾಂಶಗಳನ್ನು ಚೀನಾದ ಸರ್ವರ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೆಹಲಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರು ಜೂಮ್ ಮೂಲಕ ಜೀವರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಉಪನ್ಯಾಸವನ್ನು ನಡೆಸಿದರೆ, ವಿಷಯವು ಜೂಮ್ ಆಸ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜೂಮ್ ನಂತಹ ವಿದೇಶಿ ಕಂಪನಿ ಅಥವಾ ಗೂಗಲ್ ಮೀಟ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳಿಂದ ಆ ವಿಷಯವನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುವ ಯಾವುದೇ ಡಿಜಿಟಲ್ ದತ್ತಾಂಶ ಅಥವಾ ಗೌಪ್ಯತೆ ಕಾನೂನು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ. ಅನೇಕ ಚೀನೀ ಕಂಪನಿಗಳು ಅಂತಹ ಉಪನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಮರು ಪ್ಯಾಕ್ ಮಾಡಿ ಆಫ್ರಿಕಾ, ಮಲೇಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್ ಇತ್ಯಾದಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಸಣ್ಣ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದವು. ಅವರು ಅವುಗಳನ್ನು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಅಪ್‌ಲೋಡ್ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಅಥವಾ ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಅತ್ಯಂತ ಅಗ್ಗದ ದರದಲ್ಲಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ವಿಷಯಗಳು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ಇದೇ ರೀತಿಯ ಪಾಠಗಳನ್ನು ಕಲಿಯಲು ಬೈಜುಸ್‌ಗೆ 1 ಲಕ್ಷ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಏಕೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕು ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಮೂಡಿದ ಪರಿಣಾಮ ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ಬೈಜುವಿನ ಪವಾಡವು ಮಸುಕಾಗಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು.
ಆದರೆ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಕೋಚಿಂಗ್ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದು ಇದು ಭಾರತದ ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗಗಳ ಆದ್ಯತೆಗಳನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಉಳಿಯುತ್ತದೆ. ಏಪ್ರಿಲ್ 2021 ರಲ್ಲಿ ಬೈಜುಸ್ 950 ಮಿಲಿಯನ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಡಾಲರ್ಸ್‌ಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಪ್ರವೇಶ ಪರೀಕ್ಷೆ ಪೂರ್ವಸಿದ್ಧತಾ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಆಕಾಶ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಸರ್ವೀಸಸ್ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಆಕಾಶ್-ಬೈಜುಸ್ ಈಗ ತರಗತಿಯ ಕೋಚಿಂಗ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಮತ್ತು ಡಿಜಿಟಲ್ ಮತ್ತು ದೂರದ ಕಲಿಕೆಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. ಆಕಾಶ್-ಬೈಜುಸ್ ಇನ್ಸ್‌ಟಿಟ್ಯೂಟ್‌ನ ಸುಮಾರು 1,06,870 ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು 2023ರ ನೀಟ್ ಯುಜಿ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಅರ್ಹತೆ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಆಕಾಶ್-ಬೈಜುಸ್ ಈಗ ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದೆ. ವಿಶಾಲ ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳಿಗಾಗಿ ಬೈಜುಸ್ ಕೋಚಿಂಗ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ನಿರಂತರ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಇದು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ವರ್ಷ ಸುಮಾರು 20 ಲಕ್ಷ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ನೀಟ್ ಪರೀಕ್ಷೆಗೆ ಹಾಜರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಅವರಲ್ಲಿ 11.46 ಲಕ್ಷ ಮಂದಿ ಅರ್ಹತೆ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದರೆ, ಬೈಜುಸ್‌ನಂತಹ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಕೋಚಿಂಗ್ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಇನ್ನೂ ದೊಡ್ಡ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ.
ಆರ್ಥಿಕ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟುಗಳ ಸುಳಿಯಲ್ಲಿ
ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಣಕಾಸು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳಿಂದ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಲಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಬೈಜುಸ್ ಅಂತಹ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತದೆ. ಬೈಜುಸ್ 4 ಬಿಲಿಯನ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಡಾಲರ್ ಸಾಲವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದು ಆಕಾಶ್‌ನಂತಹ ಮೂರು ಕಂಪನಿಗಳನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು 2 ಬಿಲಿಯನ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಡಾಲರ್ ಖರ್ಚು ಮಾಡಿದೆ. ಬೈಜುಸ್‌ನ ಬಾಕಿ ಸಾಲಗಳು ಈಗ 1.2 ಬಿಲಿಯನ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಡಾಲರ್ ಆಗಿದೆ. ಮಾರ್ಚ್ 2022 ರಲ್ಲಿ, ರೇಟಿಂಗ್ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳು ಬೈಜುಸ್ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು 22 ಬಿಲಿಯನ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಡಾಲರ್‌ಗಳಿಗೆ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ್ದವು. ಆದರೆ ಬೈಜುಸ್‌ನ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಷೇರುದಾರ ಉದ್ದಿಮೆಯಾದ Prosus ಈಗ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವನ್ನು 5.1 ಬಿಲಿಯನ್ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಡಾಲರ್‌ಗಳಿಗೆ ಇಳಿಸಿದೆ. ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ತೀವ್ರ ಕುಸಿತದೊಂದಿಗೆ, ಬೈಜುಸ್‌ಗೆ ಸಾಲದಾತರು ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಭಯಭೀತರಾಗುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಹಣವನ್ನು ಹಿಂಪಡೆಯಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ 6 ಜೂನ್ 2023 ರಂದು 40 ದಶಲಕ್ಷ ಡಾಲರ್ ಸಾಲ ಮರುಪಾವತಿಗೆ ಗಡುವನ್ನು ಎದುರಿಸಿದಾಗ ಬೈಜುಸ್ ಮರುಪಾವತಿ ಮಾಡಲು ವಿಫಲವಾಯಿತು ಮತ್ತು ಬೈಜುಸ್‌ನ ಸಿಇಒ ರವೀಂದ್ರನ್ ಸಾಲಗಳನ್ನು ಪುನರ್ರಚಿಸಲು ಹತಾಶ ಮಾತುಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದರು. ಅದರ ಬೃಹತ್ ಸಾಲ ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಈಗ ಬೈಜುಸ್ ಉದ್ದಿಮೆಯನ್ನು ಕಾಡುತ್ತಿದೆ. ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಡೆಸಲು ಸಾಲದ ಮೂಲಕ ಹಣಕಾಸು ಹೊಂದಿಸುವ ಜೂಜಾಟವು ಬೈಜುಸ್‌ಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹಿನ್ನಡೆಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡಿದೆ.
ಸೆಲೆಬ್ರಿಟಿಗಳ ಜಾಹೀರಾತುಗಳಿಗೆ ಬೈಜುಸ್ ಉದ್ದಿಮೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ತನ್ನ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಲು ಅದು ತನ್ನ ಜಾಹೀರಾತುಗಳಲ್ಲಿ ಬಾಲಿವುಡ್‌ ನಟ ಶಾರುಖ್ ಖಾನ್ ಅವರನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡಿತು. ಆರ್ಯನ್ ಖಾನ್ ಮಾದಕವಸ್ತು ಸೇವನೆ ವಿವಾದಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕಿದ ಮೇಲೆ ಅವರನ್ನು ಕೈಬಿಡಬೇಕಾಯಿತು. ಐಪಿಎಲ್ ಜಾಹೀರಾತಿಗೆ ಬೈಜುಸ್ ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರಾಯೋಜಕತ್ವ ವಹಿಸಿತ್ತು. ಐಪಿಎಲ್ ತಂಡಗಳ ಆಟಗಾರರು ಬೈಜು ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಜರ್ಸಿಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದ್ದರು. ಬಿಕ್ಕಟ್ಟಿನ ನಂತರ, ಬೈಜುಸ್ ಬಿಸಿಸಿಐಗೆ ಆದಾಯವನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಫ್ಯಾಂಟಸಿ ಗೇಮಿಂಗ್ ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್ ಡ್ರೀಮ್ 11 ಬೈಜುಸ್ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ತುಂಬಿತು.
ಏತನ್ಮಧ್ಯೆ, ಬೈಜು ರವೀಂದ್ರನ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಬೈಜುಸ್‌ನ ಪ್ರವರ್ತಕರು ಖಾಸಗಿ ವಹಿವಾಟುಗಳಲ್ಲಿ 400 ಮಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್ ಮೌಲ್ಯದ ಬೈಜು ಷೇರುಗಳನ್ನು ಇತರರಿಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಇದು 2016 ರ ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 71.6% ರಿಂದ ಈಗ 21.2% ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದೆ ಎಂದು ಮಾಧ್ಯಮ ವರದಿಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ಇದರರ್ಥ ಪ್ರವರ್ತಕರು ತಮ್ಮ ಸ್ವಂತ ಕಂಪನಿಗೆ ಉಜ್ವಲ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ನೋಡದೆ ಮುಳುಗುತ್ತಿರುವ ಹಡಗಿನಿಂದ ಪಲಾಯನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆಯೇ ?
12 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ 2 ಲಕ್ಷ ರೂ.ಗಳಿಂದ 42,000 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಗೆ ಏರಿರುವುದು ನಿಜಕ್ಕೂ ಅವಾಸ್ತವಿಕ ಏರಿಕೆಯಾಗಿಯೇ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ಹಿನ್ನೆಲೆಯೊಂದಿಗೆ, ಬೈಜುಸ್‌ನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ, ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಆರ್ಥಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಬೈಜುಸ್‌ನ ರವೀಂದ್ರನ್ ಭರವಸೆ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ವಾಸ್ತವಿಕ ಆಶಾವಾದವೇ ಅಥವಾ ಆಕಾಂಕ್ಷೆಯೇ ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಬೈಜುಸ್ ಸುಸ್ಥಿರವಲ್ಲದ ಬೃಹತ್ ಸಾಲಗಳ ಹೊರೆಯನ್ನು ಹೊತ್ತಿದೆ ಎಂಬುದು ವಾಸ್ತವವಾಗಿದೆ. ಈ ಸಾಲಗಳ ಭಾರದಲ್ಲಿ ಕಂಪನಿಯು ಮುಳುಗುತ್ತದೆಯೇ ಮತ್ತು ಹಾಗಿದ್ದರೆ ಯಾವಾಗ ಮತ್ತು ಹೇಗೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಕಾದು ನೋಡಬೇಕಾಗಿದೆ. ಋಣಾಧಾರಿತ ಹಣಕಾಸು ಹೊಂದಿಸುವ ಸಾಹಸಿ ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿಗೆ ಬೈಜುಸ್ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಉತ್ಕರ್ಷದ ಗುಳ್ಳೆಗಳು ಅನಿವಾರ್ಯವಾಗಿ ಸ್ಫೋಟಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಬೈಜುಸ್‌ನ ಪತನವು ಅದರ ಕ್ಷಿಪ್ರಗತಿಯ ಏರಿಕೆಯಷ್ಟೇ ವೇಗವಾಗಿದೆ !
-೦-೦-೦-೦-
