ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಮಹೋಬಾ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮಾಧವಗಂಜ್ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿರುವ ಅಲಖ್ ರಾಮ್ ಮನೆಯಲ್ಲೀಗ ಸಂಭ್ರಮ ಮನೆ ಮಾಡಿದೆ. ಅವರ ಮನೆಯನ್ನು ವರ್ಣರಂಜಿತ ಬ್ಯಾನರ್‌ಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಬುಂಡೇಲ್‌ಖಂಡಿ ವಿವಾಹದ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರು ಸಂಜೆ ಹಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ವಿವಾಹದ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಮುದ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ, ಹೊಸ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅತಿಥಿಗಳ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಮದುವೆಯಾಗಿ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲೇ ವಾಸಿಸುವ ಅವರ ಮೂವರು ಸಹೋದರಿಯರು ಮನೆಗೆ ಮರಳಿದ್ದಾರೆ.
ಇಪ್ಪತ್ತೆರಡು ವರ್ಷದ ಅಲಖ್ ರಾಮ್ ಅವರ ಮದುವೆ ಮಾಧವಗಂಜ್ ಗ್ರಾಮಕ್ಕೆ ಐತಿಹಾಸಿಕ ದಿನವಾಗಲಿದೆ. ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ, ಈ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಜೂನ್ 18 ರಂದು, ದಲಿತ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬ ತನ್ನ ಬರಾತ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಮದುವೆ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕುದುರೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡಲಿದ್ದಾರೆ.
ಭಾರತೀಯ ವಿವಾಹಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬರಾತ್ ಅಥವಾ ವಿವಾಹ ಮೆರವಣಿಗೆ ಇರುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ವರನು ಕುದುರೆಯ ಮೇಲೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಅವನ ಸುತ್ತಲಿನ ಇತರರು ಈ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು ಆಚರಿಸಲು ಸಂಗೀತಕ್ಕೆ ನೃತ್ಯ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಕೆಲವು ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ, ದಲಿತ ಸಮುದಾಯದ ವರರು ತಮ್ಮ ವಿವಾಹದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕುದುರೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡಲು ‘ಅನುಮತಿ’ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ’.
ದಿ ವೈರ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡುತ್ತಾ ರಾಮ್, ತನ್ನ ಹಳ್ಳಿಯ ಮೇಲ್ಜಾತಿಯ ಸದಸ್ಯರು ಕುದುರೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುವ ಯೋಜನೆಯ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದ ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವುದಾಗಿ ಬೆದರಿಕೆ ಹಾಕಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಕೋರಿ ಪೊಲೀಸರಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು, ಮತ್ತು ತಕ್ಷಣವೇ ಅವರಿಗೆ ಭದ್ರತೆ ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಮೇಲ್ಜಾತಿಯವರಿಗೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಅಸಂತೋಷ ಇದ್ದೇ ಇದೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.
ಪೊಲೀಸರು ಈಗ ಅವರ ಮದುವೆಯ ದಿನದಂದು ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುವ ಲಿಖಿತ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಅವರು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ. ಮೇಲ್ಜಾತಿಯವರ ಬಗ್ಗೆ ಭಯವಿರುವ ಅವರು “ಏನು ಬೇಕಾದರೂ ಆಗಬಹುದು” ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
ಭೀಮ್ ಸೈನ್ಯದ ಮಹೋಬಾ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಆಕಾಶ್ ರಾವನ್ ಕೂಡ ಇದು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಇದು ರಾಮ್‌ಗೆ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. “ಮೇಲ್ಜಾತಿಯ ಜನರು ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಸಂತೋಷವಾಗಿರದ ಕಾರಣ ವಿವಾಹವನ್ನು ಅಡ್ಡಿಪಡಿಸಲು‌ಅವರು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಪೊಲೀಸರು ಇದಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಡಬಾರದು ”ಎಂದು ಅವರು ದಿ ವೈರ್‌ಗೆ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಈ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿರುವ ದಲಿತ ವರರು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವಧುವಿನ ಮನೆಗೆ ಅಥವಾ ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯಲ್ಲಿರುವ ಮದುವೆ ಮಂಟಪಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ದಲಿತರಿಗೆ ಸಂಗೀತ ನುಡಿಸಲು, ಹಾಡಲು, ನೃತ್ಯ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಇತರ ಹಿಂದೂ ಪದ್ಧತಿಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು “ಅನುಮತಿ” ಇದೆ, ಕುದುರೆ ಸವಾರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಕ ಎಂದು ರಾಮ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. “ಆದರೆ ಮೇಲ್ಜಾತಿಯ ಪುರುಷರು ಮಾತ್ರ ಈ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಕುದುರೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ” ಎಂದು ಅವರು ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.
ಅಲಾಖ್ ರಾಮ್ ಅವರ ತಂದೆ ಹಳ್ಳಿಯ ಇತರ ದಲಿತ ಪುರುಷರಂತೆ, ಅವರ ವಿವಾಹದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕುದುರೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುವ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಪಡೆಯಲಿಲ್ಲ. 52 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ವಿವಾಹವಾದ ಗಯಾಡಿನ್, ತನ್ನ ಮದುವೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕುದುರೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುವ ಪ್ರಶ್ನೆಯೇ ಇರಲಿಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಮೇಲ್ಜಾತಿಯ ಸಮುದಾಯವನ್ನು “ಅಸಮಾಧಾನಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ” ಎಂದು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
“ನಾನು, ಎಲ್ಲರಂತೆ ಕಾಲ್ನಡಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಹೋಗಿ ಮದುವೆಯಾಗಿದ್ದೆ. ನಾವು (ದಲಿತರು) ಅವರಂತೆಯೇ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಸವಾರಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರೆ, ನಾವು ಧೈರ್ಯಶಾಲಿಯಾಗುತ್ತೇವೆ ಮತ್ತು ನಾವು ಅವರಿಗೆ ಸಮಾನರು ಎಂದು ಯೋಚಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತೇವೆ ಎಂದು ಮೇಲ್ಜಾತಿಯ ಜನರು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ” ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ತನ್ನ ಮಗನ ವಿವಾಹವು ದಲಿತ ಸಮುದಾಯದ ಪುರುಷರು ತಮ್ಮ ವಿವಾಹ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಓಡಿಸುವುದನ್ನು ಸುಲಭಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ಈಗ ಸಂತೋಷಪಡುತ್ತಾರೆ.
ತನ್ನ ಮದುವೆಯ ದಿನದಂದು ಕುದುರೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುವ ಮಗನ ಕನಸು ತಮಗೆ ಅಸಾಧ್ಯವೆಂದು ತೋರುತ್ತಿತ್ತು ಎಂದು ಅವರ ತಾಯಿ ಸುಲೇಖಾ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
ಮದುವೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವರನಿಗೆ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಬೇಕೆಂಬ ರಾಮ್‌ನ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯ ಪೊಲೀಸರು ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಇದು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ವಿವಾಹವು ಶಾಂತಿಯುತವಾಗಿ ನಡೆಯುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಲು ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಸ್ಥಳೀಯ ನಹಿಕಾಂತ್ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆಯ ಉಸ್ತುವಾರಿ ಸುನಿಲ್ ತಿವಾರಿ ‘ದಿ ವೈರ್‌’ಗೆ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. “ಅವರು ಭಯಭೀತರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಅವರ ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ನಮಗೆ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ನಾವು ಅವರ ವಿನಂತಿಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿದ್ದೇವೆ ಮತ್ತು ಈಗ ಅವರಿಗೆ ಭದ್ರತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಅವರ ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಹಕ್ಕು, ”ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
ಮೇ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ, ರಾಮ್ ಪೊಲೀಸರಿಗೆ ಪತ್ರವೊಂದನ್ನು ಬರೆದು ದಲಿತ ವರರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮದುವೆಗಳಲ್ಲಿ ಕುದುರೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡಲು ಎಂದಿಗೂ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲದಿರುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಗಮನಸೆಳೆದಿದ್ದರು. “ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಬಂದ ಈ ಎಲ್ಲಾ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಯ ಯಾವುದೇ ವರನಿಗೆ ಅವರ ಬರಾತ್ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಕುದುರೆಯ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶ ಸಿಕ್ಕಿಲ್ಲ” ಎಂದಿದ್ದಾರೆ.ಆದರೆ ಇದು ಕುದುರೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಅಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅದು ಏನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ ಅಂದರೆ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಆಚರಿಸುವ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಯೋರ್ವರೂ ಸಮಾನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತದೆ.
ರಾಮ್ ದೆಹಲಿಯ ಪಾಲಿಥೀನ್ ಕಂಪನಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದು, ಪ್ರಸ್ತುತ ನಿರುದ್ಯೋಗಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವನ ತಂದೆ ಕೃಷಿಕ, ಕಾರ್ಮಿಕ. ಮನೆಯ ಖರ್ಚುವೆಚ್ಚಗಳನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವಷ್ಟು ಹಣವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸುತ್ತಾನೆ.
ತಾವು ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದ ಕಾರಣ ತಮ್ಮ ಹಳ್ಳಿಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. “ನಾನು 12 ನೇ ತರಗತಿಯವರೆಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ” ಎಂದು ಅವರು ಹೆಮ್ಮೆಯಿಂದ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅವರು 8 ನೇ ತರಗತಿಯವರೆಗೆ ಸ್ಥಳೀಯ ಹಳ್ಳಿಯ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ನಂತರ 12 ನೇ ತರಗತಿಯವರೆಗೆ ತಮ್ಮ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸಕ್ಕಾಗಿ ಹತ್ತಿರದ ಪಟ್ಟಣವಾದ ಪನ್ವಾರಿಗೆ ಹೋಗಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
“ನಾನು ಎಂದಿಗೂ ತಾರತಮ್ಯದ ಹಳೆಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ದೇಶವನ್ನು ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಅವರ ಸಂವಿಧಾನವು ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ, ಅದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಮಾನ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಮೇಲ್ಜಾತಿಯ ವರಗಳು ತಮ್ಮ ವಿವಾಹದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ಓಡಿಸಬಹುದಾದರೆ, ನಾವು ಯಾಕೆ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ?” ಅವರು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ. “ನಾನು ಈ ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ಎಂದೆಂದಿಗೂ ಸ್ವೀಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲ” ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.
ವಧುವಿನ ಹೆಸರು ಏನು ಎಂದು ಕೇಳಿದಾಗ, ಅವರು “ರಾಮ್ ಸಖಿ. ಮಾಗರ್ ಪ್ಯಾರ್ ಸೆ ಮಾ ಅನು ಕೆಹ್ತಾ ಹೂ (ಅವಳ ಹೆಸರು ರಾಮ್ ಸಖಿ. ಆದರೆ ನಾನು ಅವಳನ್ನು ಅನು ಎಂದು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಕರೆಯುತ್ತೇನೆ) ” ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.
ರಾಮ್‌ನ ಹೆತ್ತವರು ಅವರನ್ನು ತನ್ನ ವಧುವಾಗಿ ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರೂ ಸಹ, ಫೋನ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವಳೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡಲು ಅವರು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ರಾಮ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ತನ್ನ ತನ್ನ ಮದುವೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಉತ್ಸುಕನಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಆದರೆ ಭಯದ ಭಾವನೆ ಇನ್ನೂ ಉಳಿದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅವರಿಗೆ ತನ್ನ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಮದುವೆಯ ದಿನದಂದು ಅವರ ಕುಟುಂಬದ ಬಗ್ಗೆ ಚಿಂತೆ ಇದೆ.
ಇನ್ನೂ ಕರ್ಮಠ ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು, ತಾರತಮ್ಯವನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಿರುವ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದಂತಹ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಹಳೆಯ ಸಂಪ್ರದಾಯಕ್ಕೆ ಸಡ್ಡುಹೊಡೆದು ಸಮಾನತೆಯ ಹಕ್ಕನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಈ ಹಿಂದೆಯೂ ನಡೆದಿದೆ. ಹಲವು ಯುವಕರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದರೆ ಹಲವು ದಾರುಣವಾಗಿ ಕೊಲೆಗೀಡಾಗಿದ್ದಾರೆ. ರಾಮ್ ಅವರ ಈ ಪ್ರಯತ್ನವು ಮಹೋಬಾ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆಯ ಹೊಸ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಲು ನಾಂದಿ ಹಾಡಲಿ.