೧. ಇವಿಎಂ ಮತದಾನವು ‘ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ತತ್ವಗಳ’ ಮೂಲಭೂತ ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ತಿಳಿದಿರುವ ವಿಷಯ.
ಇವಿಎಂನಲ್ಲಿ, ಒಂದು ಗುಂಡಿಯನ್ನು ಒತ್ತುವ ಮೂಲಕ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನವಾಗಿ ಮತವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಮತದಾರನು ದಾಖಲಾದದ್ದನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ, ಆಕೆಯ/ಆತನ ಮತವು ಉದ್ದೇಶಿಸಿದಂತೆ ಚಲಾವಣೆಯಾಗಿದೆ, ಮತ್ತು ದಾಖಲಾದಂತೆ ಎಣಿಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಖಾತರಿಯನ್ನು ನೀಡಲು ಯಾವುದೇ ಮಾರ್ಗವಿಲ್ಲ. ಇದು ಹ್ಯಾಕಿಂಗ್, ಟ್ಯಾಂಪರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ನಕಲಿ ಮತದಾನ ಆಗಿದೆಯೇ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಬಹುದಾದ ಗ್ಯಾರಂಟಿಗಳನ್ನು ಸಹ ಒದಗಿಸುವುದಿಲ್ಲ.
ಹೀಗಾಗಿ, ಇವಿಎಂಗಳನ್ನು ತಿರುಚಬಹುದು ಮತ್ತು ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಕುಶಲತೆಯಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಭಾವಿಸಿ ಚುನಾವಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಬೇಕು. ಹಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ, ಇವಿಎಂ ಉಪಯೋಗಿಸಿ ನಡೆಸುವ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ತತ್ವಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗದು.
೨. ಭಾರತೀಯ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ಇವಿಎಂಗಳ ವಿನ್ಯಾಸˌ ಅನುಷ್ಠಾನ ಹಾಗೂ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಮತ್ತು ಹಾರ್ಡ್‌ವೇರ್ ಪರಿಶೀಲನೆ ಎರಡರ ಫಲಿತಾಂಶಗಳು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಮರ್ಶೆಗೆ ಮುಕ್ತವಾಗಿವೆ.
VVPAT ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವ ಮೊದಲು ಸ್ಲಿಪ್ ಅನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು ಮತದಾರರಿಗೆ ಅನುಮತಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಉನ್ನತ ತಜ್ಞರ ಪ್ರಕಾರ, ಎಂಡ್-ಟು-ಎಂಡ್ (ಇ2ಇ) ಪರಿಶೀಲನೆಯ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯ ಕಾರಣ, ಪ್ರಸ್ತುತ ಇವಿಎಂ ಸಿಸ್ಟಮ್ ಅನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಅದರ ವಿನ್ಯಾಸವೇ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆಗಳು ಜನತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ನಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ದೃಢೀಕರಿಸುತ್ತದೆ.
ಹೀಗಿರುವಾಗ ಈ ಇವಿಎಂಗಳ ಮೂಲಕ ನಡೆಯುವ ಚುನಾವಣೆಗಳನ್ನು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವುದು ಹೇಗೆ?
೩. ಎಲ್ಲಾ ಇವಿಎಂಗಳಲ್ಲಿ VVPAT ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಎರಡು ಮತಗಳು: ಒಂದು ಇವಿಎಂ ಮೆಮೊರಿಯಲ್ಲಿ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತದೆ ಹಾಗು ಮತ್ತೊಂದು VVPAT ನಿಂದ ಮುದ್ರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.
ಚುನಾವಣಾ ನಡವಳಿಕೆ (ತಿದ್ದುಪಡಿ) ನಿಯಮಗಳು, ೨೦೧೩ ರ ನಿಯಮ ೫೬ಡಿ (೪)(ಬಿ) ಪ್ರಕಾರ ಇವಿಎಂ ಗಳಲ್ಲಿ ಚಲಾವಣೆಯಾದ ಮತಪತ್ರಗಳ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದ ಮೇಲೆ VVPAT ಸ್ಲಿಪ್ ಎಣಿಕೆಯ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.
ಹಾಗಾದರೆ ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗವು ನಿರಂತರವಾಗಿ ೧೦೦% VVPAT ಸ್ಲಿಪ್‌ಗಳ ಎಣಿಕೆಯನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ನಿಜವಾದ ಮತವಲ್ಲದ ಇವಿಎಂ ಮೆಮೊರಿಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ಎಣಿಸಲು ಒತ್ತಾಯಿಸುತ್ತಿದೆ ಎಂದಾಯಿತಲ್ಲವೆ.
೪. ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ ೩೨೪ ನೇ ವಿಧಿ ಮತ್ತು ಜನರ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ಕಾಯಿದೆ, ೧೯೫೧ˌ ಸೆಕ್ಷನ್ ೧೨೮ ರಲ್ಲಿ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಮುಕ್ತ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಯುತ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಚುನಾವಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲು ಅಗತ್ಯವಾದ ಮತ ಎಣಿಕೆಯನ್ನು ಯಾದೃಚ್ಛಿಕಗೊಳಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರತಿ ಕ್ಷೇತ್ರದೊಳಗೆ ೧೦೦% ಮತದಾನದ ಗೌಪ್ಯತೆಯನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಆಯೋಗ ಹೊಂದಿದೆ.
ಇದರಿಂದಾಗಿ ಸಮಾಜದ ದುರ್ಬಲ ವರ್ಗಗಳ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ರಾಜಕೀಯ ಪಕ್ಷಗಳು ಹೇಗಾದರೂ ಮಾಡಿ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಗೆಲ್ಲಲು ಆಡುವ ಆಟದಿಂದ ತೀವ್ರವಾದ ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಸಿಲುಕುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಮತದಾರರ ಕುಶಲತೆ ಮತ್ತು ನಿಗ್ರಹದ ಹಕ್ಕುಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಆಯೋಗ ಇದನ್ನು ಏಕೆ ಅನುಮತಿಸಿದೆ?
೫. ಚುನಾವಣೆ ಘೋಷಣೆಯಾದ ನಂತರ ಇವಿಎಂ-VVPAT ಯಾವುದೇ ಬಾಹ್ಯ ಸಾಧನಕ್ಕೆ ಸಂಪರ್ಕಗೊಂಡಿದೆಯೇ? ಹೌದು ಎಂದಾದರೆ, ಆ ಬಾಹ್ಯ ಸಾಧನಗಳು ಯಾವುವು ಮತ್ತು ಯಾವ ಸಂವಹನ ಪ್ರೋಟೋಕಾಲ್ ಅನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ?
ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯ ಹೆಸರುಗಳು ಮತ್ತು ಚಿಹ್ನೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು VVPAT ಗೆ ಹೇಗೆ ಮತ್ತು ಯಾವ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಅಪ್‌ಲೋಡ್ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ?
೬. VVPAT ಪ್ರೊಗ್ರಾಮೆಬಲ್ ಮೆಮೊರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆಯೇ? ಹೌದು ಎಂದಾದರೆ, ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಯಾವ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಬಾಹ್ಯ ಸಾಧನದ ಮೂಲಕ ಪ್ರವೇಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ? ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ, ನಂತರ VVPAT ಸ್ಲಿಪ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಮುದ್ರಿಸಲು VVPAT ನಲ್ಲಿ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳ ಹೆಸರುಗಳು ಮತ್ತು ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ?
೭. ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ VVPAT ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಮತದಾರ-ಪರಿಶೀಲಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ತಪ್ಪಾಗಿ ದಾಖಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದರೆ ತನ್ನ ಮತವನ್ನು ರದ್ದುಗೊಳಿಸಲು ಮತದಾರರಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಾದ ಏಜೆನ್ಸಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೇ ಮತದಾರ ತಕರಾರು ಎತ್ತಿದರೆ ತಾನು ಸುಳ್ಳು ಹೇಳುತ್ತಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸಾಬೀತು ಪಡಿಸಲು ಮತದಾರಗೆ ಸಾಧ್ಯವೇ ಇಲ್ಲ.
ಮತದಾರಗೆ ದಂಡ ವಿಧಿಸುವ ಈಗಿನ ನಿಯಮ ಕ್ರೂರವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಫ್ರಾಂಚೈಸ್ ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕರ ಸಾರ್ವಭೌಮತ್ವದ ಕಲ್ಪನೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಅಲ್ಲವೆ?
೮. ಚುನಾವಣಾ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಘೋಷಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಫಲಿತಾಂಶಗಳ ಪರಿಶೀಲನೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹ ದೃಢೀಕರಣವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು VVPAT ಸ್ಲಿಪ್‌ಗಳ ಹಸ್ತಚಾಲಿತ ಎಣಿಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಇವಿಎಂ ಎಣಿಕೆಗಳ ೧೦೦% ಚುನಾವಣೋತ್ತರ ಆಡಿಟ್ ಇಲ್ಲದೆ ಸರ್ಕಾರಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ನಮ್ಮದು ‘ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ’ ಎಂದು ಹೇಗೆ ಕರೆಯಬೇಕು?
೯. ೨೦೧೯ ರ ಸಂಸತ್ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ೫೪೨ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಮಾಸ್ಟರ್ ಸಾರಾಂಶವು ೩೪೭ ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳು ಒಂದು ಮತದಿಂದ (ಕಡಿಮೆ) ೧,೦೧,೩೨೩ ಮತಗಳವರೆಗೆ – ಒಟ್ಟು ಮತಗಳ ೧೦.೪೯%, ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು – ಆರು ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಮತಗಳ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು ಗೆಲುವಿನ ಅಂತರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಒಟ್ಟು ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳ ಪ್ರಮಾಣವು ೭೩ ಸ್ವರೂಪದಲ್ಲಿದೆ ಒಟ್ಟು ೯೧೦೪ ಮತಗಳು. ಈ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಜನರ ಜನಾದೇಶದ ಸಮಗ್ರತೆಯನ್ನು ಅನುಮಾನಿಸದಂತೆ ಈ ಗಂಭೀರ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಿಹರಿಸಲು ಆಯೋಗ ಏನು ಮಾಡಿದೆ?
೧೦. ಈಗ ಇವಿಎಂಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಾದ ಭಾರತ್ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (BEL), ಬೆಂಗಳೂರು ಮತ್ತು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ECIL), ಹೈದರಾಬಾದ್‌ ಇವುಗಳೊಂದಿಗಿನ ಇವಿಎಂ ಪೇಟೆಂಟ್ ಅವಧಿ ಮುಗಿದಿದೆ. ಈಗ ಆಯೋಗವು ಇವಿಎಂ ಗಳು ಮತ್ತು VVPAT ಗಳನ್ನು ಯಾವ ವಿತರಣಾ ಮೂಲದಿಂದ ಪಡೆಯುತ್ತಿದೆˌ ಅವುಗಳ ವಿನ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಸಮಗ್ರತೆ ಹೇಗಿದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತದೆಯೆ?
೧೧. ಸಂವಿಧಾನದ ೩೨೪ ನೇ ವಿಧಿಯು ಸಂಸತ್ತು ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಶಾಸಕಾಂಗಗಳಿಗೆ ಚುನಾವಣೆಗಳ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ, ನಿರ್ದೇಶನ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣದ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗಕ್ಕೆ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. BEL ಮತ್ತು ECIL ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗದ ನಿಯಂತ್ರಣ ಅಥವಾ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಈ ಕಂಪನಿಗಳು ವಿದೇಶಿ ಚಿಪ್ ತಯಾರಕರೊಂದಿಗೆ ಗೌಪ್ಯ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಅನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ ಎಂದು ಆರೋಪಗಳಿವೆ. ಹಾಗಾದರೆ, ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯವಿಧಾನದ ಮೇಲೆ ಆಯೋಗದ “ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ” ಸಾಧ್ಯವೆ?
ಚುನಾವಣಾ ಆಯೋಗ ಈ ಸಂಗತಿಗಳ ಕುರಿತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಎತ್ತುವ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳಿಗೆ ಮೌನವಾಗುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಈ ಕುರಿತು ಆರ್‌ಟಿಐ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲಿಸಲಾಗಿರುವ ಅರ್ಜಿಗಳಿಗೂ ಸಹ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ.
ಬಹು-ಕ್ಷೇತ್ರದ ರಿಮೋಟ್ ಇವಿಎಂ ಮತದಾನವನ್ನು ಅದರ ಎಲ್ಲಾ ಇಂಟರ್ನೆಟ್‌ಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವಾಗ ಅದರ ಎಲ್ಲಾ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯು ‘ಸ್ಟ್ಯಾಂಡ್ ಅಲೋನ್’ ಸಿಂಗಲ್-ಬೂತ್ ಇವಿಎಂ ಮತದಾನ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಜಾರಿಗೆ ತರುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಕುರಿತು ಎದ್ದಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಅನುಮಾನಗಳಿಗೆ ಉತ್ತರಿಸುವುದನ್ನು ಉದ್ದೇಶಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಿದೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಎಂ.ಜಿ. ದೇವಸಹಾಯಂ ಅವರು. ದೇವಸಹಾಯಂ ಅವರು ಮಾಜಿ ಸೇನಾ ಮತ್ತು ಐಎಎಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದು ಈಗ ಸಿಟಿಜೆನ್ಸ್ ಕಮಿಷನ್ ಇನ್ ಎಲೆಕ್ಷನ್ ನ ಸಂಯೋಜಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ.
