ಮೂಲ : ಬಿ ಶಿವರಾಮನ್‌
ನ್ಯೂಸ್‌ ಕ್ಲಿಕ್‌ – ವೆಬ್‌ ಪತ್ರಿಕೆ 5 ಜುಲೈ 2023
ಈ ಲೇಖನವನ್ನು ನ್ಯೂಸ್‌ ಕ್ಲಿಕ್‌ (NewsClick) ಹಿಂದಿ ಆವೃತ್ತಿಯಿಂದ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ.
ಅನುವಾದ : ನಾ ದಿವಾಕರ
ಭಾಗ 1
ಇಂದು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಾಧಾರಿತ ಶಿಕ್ಷಣದ (Ed-Tech – ಅಂದರೆ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಕೋಚಿಂಗ್) ಉದ್ಯಮವು ತೀವ್ರ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿದೆ. ಕೋವಿಡ್ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶಾಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಲೇಜುಗಳು ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಾಗ ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗಗಳಲ್ಲಿ ದುಬಾರಿ ಆನ್ ಲೈನ್ ಶಿಕ್ಷಣದ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಭರಿಸಬಲ್ಲ ಜನರ ನಡುವೆ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕಾಗಿ ಅನಿವಾರ್ಯ ಉತ್ಸಾಹ ಇತ್ತು. ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗವು ಮುಗಿದ ನಂತರ, ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಶಿಕ್ಷಣವು ತನ್ನ ಸೆಳೆತ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿತ್ತು. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿಯೂ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಶಿಕ್ಷಣವು ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ಅಗಾಧವಾದ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಮತ್ತು ವೆಚ್ಚದ ಅನುಕೂಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರೂ, ಇದನ್ನು ಪ್ಯಾಕ್ ಮಾಡಿ ಆಕರ್ಷಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸದ ಕಾರಣ ಮತ್ತು ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯ ತರಗತಿಯ ಕೆಲಸ ಮತ್ತು ಮನೆಕೆಲಸವನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಹೊರೆಯಾಗಿದ್ದರಿಂದ, ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡರು ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗದ ನಂತರದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ED-TECH ಉದ್ಯಮವು ಈಗ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿದೆ.
ED-TECH ಉದ್ಯಮದ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟನ್ನು ಬೈಜುಸ್ ಬಿಕ್ಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಥಿಂಕ್ ಅಂಡ್ ಲರ್ನ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಎಂದು ಬೈಜು ರವೀಂದ್ರನ್, ದಿವ್ಯಾ ಗೋಕುಲ್‌ನಾಥ್ ಮತ್ತು ಸಹ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಗುಂಪು 2011 ರಲ್ಲಿ 2 ಲಕ್ಷ ರೂ.ಗಳ ಆರಂಭಿಕ ಬಂಡವಾಳ ಹೂಡಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಸ್ಟಾರ್ಟ್ಅಪ್ ಆಗಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಅದು ಶೀಘ್ರಗತಿಯ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನೂ ಹೊಂದಿತ್ತು. ಜೂನ್ 2023 ರ ವೇಳೆಗೆ, ಇದು 41,820 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ಕಂಪನಿಯಾಯಿತು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ, ಇದು ಶಾಲಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಕೋರ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಿತು. ನಂತರ ಅದು ಐಐಟಿ-ಜೆಇಇ, ನೀಟ್ ಪರೀಕ್ಷೆ ಅಥವಾ ಯುಪಿಎಸ್ಸಿ ಪ್ರವೇಶ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳಂತಹ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳಿಗೆ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಬೈಜುಸ್ ಸಾವಿರಾರು ಶಿಕ್ಷಕರು ಮತ್ತು ಇತರ ಆನ್ ಲೈನ್ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ವಿಷಯ ರೂಪಿಸುವವರನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ವಿಷಯದ ವಿಶಾಲ ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ನೀಡಿತು. ಈ ಜನರಲ್ಲಿ ಅನೇಕರು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಈ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವೂ ಸಾಕಷ್ಟು ಉತ್ತಮವಾಗಿತ್ತು.
2023 ರಲ್ಲಿ, ಬೈಜುಸ್ 3 ದಶಲಕ್ಷ ಪಾವತಿಸಿದ ಚಂದಾದಾರರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅದರ ಚಂದಾದಾರರ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಒಂದು ಅಂಶವೆಂದರೆ ಅವರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಶೇ 60ರಷ್ಟು ಸಣ್ಣ ಪಟ್ಟಣಗಳಿಂದ ಅಥವಾ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಬಂದವರು. ವೃತ್ತಿಪರ ಕೋರ್ಸ್ಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದ ಆಕರ್ಷಣೆಯು ಗ್ರಾಮೀಣ ಮಧ್ಯಮ ವರ್ಗದವರನ್ನೂ ಆವರಿಸಿರುವುದನ್ನು ಇದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಸಂಭಾವ್ಯ ಪ್ರತಿಫಲದಾಯಕ ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಅನ್ವೇಷಣೆಯಲ್ಲಿ ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಹಿಂದುಳಿದವರಿಗೆ ಬೈಜುಸ್ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಸುಲಭ ಹಾದಿಯಾಗಿತ್ತು.
ದುಬಾರಿ ಶುಲ್ಕಗಳು ಮತ್ತು ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಸಮಸ್ಯೆ
ಐಐಟಿ-ಜೆಇಇ ಕೋಚಿಂಗ್‌ಗೆ ಬೈಜುಸ್ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಿಂದ 95,000 ರೂ., ನೀಟ್ ಕೋಚಿಂಗ್‌ಗೆ 1,35,000 ರೂ, 7 ನೇ ತರಗತಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ತಿಂಗಳಿಗೆ 3500 ರೂ, 8 ನೇ ತರಗತಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗೆ ತಿಂಗಳಿಗೆ 4,000 ರೂ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಬೋಧನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿ ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಪುಸ್ತಕಗಳು, ಕೋರ್ಸ್ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು, ಟ್ಯಾಬ್ಲೆಟ್‌ಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಮಾಡ್ಯೂಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಉಪನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ನೀಡಿತು. 2021 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಫ್ಲಿಪ್‌ಕಾರ್ಟ್‌ ತದನಂತರದಲ್ಲಿ ಬೈಜುಸ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತ್ಯಂತ ಯಶಸ್ವಿ ಸ್ಟಾರ್ಟ್ಅಪ್ ಆಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಅದರ ಕುಸಿತ ಆರಂಭವಾಗಿದೆ.
2022 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಬೈಜುಸ್‌ನ ಗುಳ್ಳೆ ಸ್ಫೋಟಿಸಿತ್ತು. ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಶಿಕ್ಷಕರು ಮತ್ತು ಇತರ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸುವ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಮೀರಿ ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಅರಿತುಕೊಂಡ ಸಂಸ್ಥೆಯು 2022-23ರಲ್ಲಿ 5000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಿತು. ತನ್ನ ಉತ್ಕರ್ಷದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ವಿದೇಶಿ ಹಣಕಾಸು ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಂದ 2.5 ಬಿಲಿಯನ್ ಡಾಲರ್‌ವರೆಗೆ ಸಾಲ ಪಡೆಯಿತು. 2023 ರಲ್ಲಿ ಸಾಲವನ್ನು ಹಿಂದಿರುಗಿಸಲು ಅಥವಾ ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿದ್ದುದರಿಂದ ಮರುಪಾವತಿ ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಗಿದೆ. 2021-22ರ ಹಣಕಾಸು ಖಾತೆಗಳನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಕಡ್ಡಾಯ ವಾರ್ಷಿಕ ಹಣಕಾಸು ಹೇಳಿಕೆಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಉದ್ದಿಮೆಯಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ತನ್ನ ಈ ಆರ್ಥಿಕ ಅನೌಚಿತ್ಯವನ್ನು ಸಹಿಸಲಾಗದೆ ಬೈಜೂಸ್‌ನ ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧಕ Deloitte ಕಂಪನಿಯನ್ನು ತೊರೆದರು. ತದನಂತರ ಸರ್ಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ದಾಳಿಗಳು ಆರಂಭವಾದವು. ಜಾರಿ ನಿರ್ದೇಶನಾಲಯವು ಬೈಜೂಸ್ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಶೋಧ ನಡೆಸಿದ್ದು ಕೆಲವು ದೋಷಾರೋಪಣೆ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದೆ.
ಬೈಜುಸ್ ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ಸಾಹಸ
ಬಂಡವಾಳಶಾಹಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಉತ್ಕರ್ಷ ಮತ್ತು ಕುಸಿತ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಬೈಜುಸ್ ಒಂದು ಅಸಾಧಾರಣ ಪ್ರಕರಣವಾಗಿ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಇದು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ತಂತ್ರವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಬೈಜುಸ್‌ನ ಜಾಹೀರಾತುಗಳನ್ನು ಎಲ್ಲೆಡೆ, ಎಲ್ಲೆಂದರಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದಿತ್ತು. ಹೊಸ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳು ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬಂದವು. ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ನೀವು ಯಾವ ವೆಬ್‌ತಾಣಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರೂ, ಕೆಲವು ಬೈಜುಗಳ ಜಾಹೀರಾತು ಪಾಪ್ ಅಪ್ ಆಗುತ್ತದೆ. ಬೈಜುಸ್‌ನ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ದೊಡ್ಡ ಸೈನ್ಯವು ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ರಚಿಸಿದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಿಷಯಾಧಾರಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಉಚಿತ ಸುದ್ದಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯನ್ನು ಅಪ್ಲೋಡ್ ಮಾಡಿದೆ ಮತ್ತು ಈ ಉಚಿತ ವಿಷಯದ ಮೂಲಕ ಬ್ರೌಸ್ ಮಾಡಲು ಬಯಸುವ ಎಲ್ಲರ ಇ-ಮೇಲ್ ಐಡಿ ಅಥವಾ ಫೋನ್ ಸಂಖ್ಯೆಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ. ಒಮ್ಮೆ ಬಳಕೆದಾರರು ತಮ್ಮ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ನೀಡಿದ ನಂತರ, ಬೈಜುಸ್ ಪ್ರತಿದಿನ ಹಲವಾರು ಸಂದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಅವರ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಆನ್ ಲೈನ್ ಜಾಹೀರಾತು ಎಷ್ಟು ಹಾಸ್ಯಾಸ್ಪದ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ತಲುಪಿದೆಯೆಂದರೆ, 70 ರ ವಯೋವೃದ್ಧ ಮಹಿಳೆಯೂ ಸಹ ಹದಿಹರೆಯದವರಿಗಾಗಿ ಇದ್ದ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ ಕೋರ್ಸ್ಗಳ ಜಾಹೀರಾತುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ದಿನಕ್ಕೆ 20-30 ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರು ! ಜಾಹೀರಾತು ವೆಚ್ಚಗಳು ಬೈಜುಸ್‌ನ ಒಟ್ಟು ವೆಚ್ಚದ 80% ರಷ್ಟಿದೆ.
ಇದು ರಸ್ತೆಬದಿಯ ದುಷ್ಕರ್ಮಿಗಳಿಂದ ಯುವತಿಯರು ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಕಿರುಕುಳಕ್ಕೆ ಹೋಲುವ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಆನ್ ಲೈನ್ ಹಿಂಬಾಲಿಸುವಿಕೆಗೆ ಸಮನಾಗಿತ್ತು. ಈ ಹೊಸ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆಯ ಹಿಂದಿರುವ ನೈತಿಕ ಮಾನದಂಡಗಳು ಹೀಗೆಯೇ ಕಾಣುತ್ತವೆ. ಬೈಜುಸ್‌ನ ವ್ಯವಹಾರದ ಉಲ್ಬಣ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಿತು. ವಿಸ್ತರಣೆಗೆ ಹೂಡಿಕೆ ಮಾಡಲು ಹಣವನ್ನು ನೀಡಲು ಹೂಡಿಕೆ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸಾಲುಗಟ್ಟಿ ನಿಂತವು. ಉದ್ದಿಮೆಯೂ ಬೆಳೆಯುತ್ತಲೇ ಹೋಯಿತು.
ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತದೆ ,,,,
